صنعت مد و فشن را می توان یک شرکت جهانی با سرمایۀ چند میلیارد دلاری تعریف کرد که فعالیت آن، طراحی، تولید و فروش لباس و سایر اکسسوری های مربوط به استایل افراد است. در این مقاله با تصویرگران پویااندیش همراه باشید تا هر آنچه را که باید، در خصوص صنعت مد بدانید!
تقسیم بندی صنعت مد
از نظر برخی از کارشناسان، صنعت مد به ۲ دسته تقسیم می شود: صنعت مد با سطح بالا، که در آن محصولات سفارشی و گران قیمت تولید می شود و صنعت مد با سطح پایین، که در آن محصولات معمولی و با رویکرد تولید انبوه تولید می شود. البته این مرزبندی در صنعت مد، در دهۀ ۱۹۷۰ بسیار کمرنگ شد؛ اما همچنان بین محصولات گران قیمت که در فشن شوهای خاص، مانند باند فرودگاه پاریس و نیویورک ارائه می شود و لباس های کژوال و ورزشی که تولید انبوه می شود و در مراکز خرید معمول به ارائه می رسد، تفاوت هایی از لحاظ کیفیت، دوخت، قیمت و …، وجود دارد.
به طور کلی، مد را می توان محبوبیت و رواج سبکی خاص در لباس و سایر اکسسوری ها و حتی آرایش و لوازم منزل، در یک بازۀ زمانی خاص دانست و صنعت مد را شرکتی با مجموعه فعالیت هایی شامل طراحی، تولید، توزیع و بازاریابی و فروش دانست که در زمینه های مختلف پوشاک و اکسسوری های زنانه، مردانه، بچگانه، ورزشی و …، فعالیت، و میلیون ها نفر را برای اجرای فعالیت های خود در سطح بین الملل استخدام می کند.
تاریخچه صنعت مد
اگر تاریخ صنعت مد را به قبل از قرن نوزدهم و بعد از قرن نوزدهم تقسیم بندی کنیم، واژه مد و صنعت مد مربوط به بعد از قرن نوزدهم، یعنی در آغاز قرن بیستم و با ظهور فناوری های جدید، مانند چرخ خیاطی است.
قبل از قرن نوزدهم، لباس ها برای یک فرد و به صورت سفارشی و توسط خود افراد یا خیاطان معمول تهیه می شد؛ اما با ظهور فناوری و توسعۀ سیستم کارخانه ای و گسترش فروشگاه های مختلف، لباس ها با رویکرد تولید انبوه و با قیمت های تثبیت شده برای فروش، ایجاد شدند. این اتفاق و شروع صنعت مد، در اروپا و آمریکا شکل گرفت؛ اما امروزه صنعت مد، یک صنعت بین المللی و جهانی است که حتی فرایند طراحی، تولید و فروش، در کشورهای مختلف به صورت مشارکتی انجام می گیرد؛ به عنوان مثال، یک شرکت مد آمریکایی را در نظر بگیرید که پارچۀ خود را از چین تهیه می کند، دوخت لباس ها را در ویتنام انجام می دهد، در ایتالیا، طرح ها و لباس ها را کنترل نهایی می کند و در بازارهای ایالات متحده آمریکا به فروش می رساند و این گونه، صنعت مد با تجارت جهانی همسو، و یک صنعت بین الملل نامیده می شود.
می توان گفت که از قرن ۲۰ تا قرن ۲۱ ، بزرگ ترین شرکت ها و کارفرمایان صنعت مد در ایالات متحده بودند؛ اما با گسترش تولیدات در خارج از ایالات و به ویژه در چین، اشتغال زایی در ایالات کمتر شد و کارفرما هایی در کشورهای آسیایی نیز به وجود آمدند.
هم اکنون می توان صنعت مد را یکی از بزرگ ترین صنایع جهان دانست که سهم قابل توجهی از تولید اقتصاد جهانی را به خود اختصاص داده است.
سطوح صنعت مد
صنعت مد از چهار سطح کلی که خود، دارای زیرمجموعه های مختلف است، تشکیل شده است. این چهار سطح که در نگاه کلی از یکدیگر جدا به نظر می آیند، در باطن کاملا به هم وابسته اند و هدف در هریک از این سطوح، تأمین تقاضای پوشاک و سایر محصولات مد برای مصرف کنندگان است تا از طریق آن به سوددهی برسند. این 4 سطح عبارت اند از:
۱-تولید مواد اولیه، از جمله پارچه
۲-طراحی لباس و سایر محصولات مد توسط طراحان
۳-تولید توسط تولید کنندگان و توزیع در بین خرده فروشان
۴-خرده فروشی و انواع تبلیغات و بازاریابی
بخشهای اصلی صنعت مد
۱-طراحی و تولید پارچه
در صنعت مد، بیشتر محصولات از پارچه تولید می شوند؛ بنابراین، طراحی، چاپ و تولید پارچه مرغوب در جنس ها و الیاف مختلف، بسیار حائز اهمیت است.
جالب است بدانید یکی از اولین موفقیت های انقلاب صنعتی در قرن هجدهم، اتوماسیون ابتدایی و نسبی نخ ریسی و بافت پشم، پنبه و سایر الیاف طبیعی بوده است. این فرایند اتوماسیون نخ ریسی در قرن ۲۱، بسیار خودکار شده است و ماشین آلات مختلف، کمک فراوانی بر افزایش سرعت کنترل و تولید پارچه داشته اند. بخش عمدۀ تمرکز صنعت نساجی در تولید پارچه، بر بخش پوشاک است و معمولا برای تولید پارچه از الیاف طبیعی، مانند پشم، پنبه، ابریشم،کتان و همچنین الیاف مصنوعی، مانند نایلون، اکریلیک و پلی استر، استفاده می شود. امروزه با پیشرفت فوق العادۀ صنعت نساجی و همچنین علاقۀ صنعت مد به مد پایدار یا مد اکولوژی، استفاده از الیاف سازگار با محیط زیست، مانند کنف، بیشتر شده است.
از جمله پارچه های مصنوعی که با پیشرفت تکنولوژی تولید شده اند عبارت اند از:
– پارچه های رطوبت زدایی (به عنوان مثال Coolmax)
– پارچه های مقاوم در برابر لکه (به عنوان مثال ، محافظ پارچه 303 High Tech)
– پارچه های حفظ یا اتلاف گرمای بدن و محافظت در برابر آتش
– پارچه های مقاوم در برابر سلاح (به عنوان مثال Kevlar)
– پارچه های مقاوم در برابر اشعه ماورا بنفش (Solarweave)
و انواع پارچه ها با طیف وسیعی از رنگ ها، بافت ها و چاپ ها که به طراحان مد و تولید کنندگان در تهیه و تولید محصولات مد روز و همچنین پیش بینی مد آینده، بسیار کمک می کنند.
۲-طراحی لباس و سایر محصولات مد توسط طراحان
در طول تاریخ، تعداد کمی از طراحان مد توانسته اند به نام و شهرت جهانی دست یابند، از جمله طراحان مد معروف در سطح جهانی می توان به کوکو شنل یا کالوین کلاین، اشاره کرد که دارای مجموعه های قوی و معتبر در مد سطح بالا هستند.
این طراحان معروف در تعیین روند مد بسیار تأثیرگذارند؛ اما جالب است بدانید که این طراحان برخلاف تصور بسیاری از افراد، در واقع سبک جدیدی را به جامعه تزریق نمی کنند، بلکه ایشان در پی رفع نیاز ها و پاسخگویی تقاضای مصرف کنندگان هستند.
به غیر از این طراحان معروف، بیشتر طراحان فعال در صنعت مد، به عنوان بخشی از تیم های طراحی یا برای تولید کنندگان مختلف، به صورت ناشناس فعالیت می کنند و برای افراد عموم جامعه و مد سطح پایین به طراحی لباس و طراحی مد می پردازند.
منبع الهام و ایده طراحان مد و لباس می تواند طیف گسترده ای باشد؛ از جمله این منابع الهام می توان به لباس های فیلم ها، لباس های ورزشی و … اشاره کرد
روش های طراحی لباس می تواند به صورت دستی و سنتی یا تکنیک های جدید و کار با نرم افزارهای مختلف باشد. با تمام محبوبیتی که روش های قدیمی در طراحی لباس برای طراحان مد و لباس دارند، استفاده از روش های مدرن می تواند سرعت طراحی و تطبیق و امتحان مدل ها، رنگ ها، تزیینات و سایر عناصر طراحی را افزایش دهد.
۳-تولید توسط تولیدکنندگان و توزیع در بین خرده فروشان
همان طور که قبل تر گفته شد، تعداد کمی از طراحان و همچنین تولیدکنندگان پوشاک از فناوری های جدید و برای مد سطح بالا فعالیت می کنند. بیشتر تولیدکنندگان پوشاک، رویکرد تولید انبوه را دارند تا تولیداتی با قیمت متوسط که مورد انتخاب عموم افراد است، داشته باشند. در این بین، تولیدکنندگانی نیز هستند که تمام مراحل تولید، از طراحی تا فروش را خود انجام می دهند؛ اما اکثریت برای تولید پوشاک، با توجه به مد روز با شرکت های مختلف مد همکاری می کنند و از آن ها کمک می گیرند.
تولید پوشاک زنانه، یکی از زمینه های تولید پوشاک است که به طور معمول، تولیدکنندگان در چندین خط محصول یا همان مجموعه ها و کالکشن ها، در طول سال به تولید آن می پردازند و در فصول مخصوص به فروش کالکشن، تولیدات خود را به خرده فروشی ها که از قبل پیش خرید کرده اند، تحویل می دهند. تولیدکنندگانی هم که در زمینۀ مد سریع یا همان فست مد، مشغول به تولید هستند، به صورت مستمر در حال تولید کالاهای جدیدند. روتین کاری در این حالت به این گونه است که تمام افراد در تیم توسعه محصول برای توسعه محصول و طرح لباس های جدید مشغول به فعالیت هستند. جالب است بدانید تولید پوشاک نیز دارای مراحلی است که در ادامه به آن می پردازیم.
۱-تبدیل طرح لباس به الگوهایی در سایزهای مختلف و استاندارد
از آنجایی که در تولید انبوه، با فرم ها و سایزهای مختلف بدن افراد مواجه هستیم، نمی توان یک یا دو نمونه الگو داشت؛ بنابراین طرح لباس را مطابق با الگوهای استاندارد که روتین افراد است، مطابق سازی می کنند.
الگوسازی نیز به دو طریق، یعنی رسم اندازه ها به صورت دستی روی کاغذ یا رسم به کمک نرم افزارها، صورت می گیرد. در هر دو صورت باید به این نکته توجه کرد که الگو تعیین می کند که پارچه چگونه و به چه قطعاتی برش داده شود تا در مرحلۀ دوخت به یکدیگر متصل شوند.
هنگام برش در تولید انبوه (غیر از دوخت های سفارشی)، برش با کمک لیزرها یا قیچی های برقی صورت می گیرد که توانایی برش چندین لایه پارچه را دارند.
۲- مونتاژ لباس
در مرحله مونتاژ نیز نوآوری هایی در فناوری صورت گرفته و مانند ماشین آلات هدایت شده توسط رایانه، باعث اوتوماسیون شدن برخی مراحل مونتاژ شده است؛ اما با تمام این نوآوری ها، پروسه خیاطی، پروسه ای پر زحمت است و به همین دلیل، تولیدکنندگان از جهات مختلفی تحت فشار هستند و به همین دلیل، تولیدکنندگان مدام در پی یافتن نیروهایی با دستمزد کم برای تولیدی یا کارخانه خود هستند. جالب است بدانید در اواخر قرن بیستم، چین به عنوان کم دستمزد ترین نیروی کار و همچنین نیروی کار منظم، به عنوان بزرگ ترین تولیدکنندۀ لباس در جهان شناخته شد.
۳- مرحله پایان دادن کار
لباس های مونتاژ شده با توجه به سبک لباس، برای اتمام کار به مراحل مختلف فرستاده می شوند؛ از جمله این مراحل می توان به افزودن عناصر تزیینی، مانند منجوق دوزی یا گلدوزی، نصب دکمه ها، زیپ ها، نصب مارک و لیبل برند، نصب دستورالعمل شست و شو و بخار، اشاره کرد. بعد از این مرحله، لباس ها بسته بندی، و برای توزیع و فروش، آماده می شوند.
تجارت منسوجات و پوشاک تا دوره هایی پس از جنگ جهانی دوم، توسط کشورهای وارد کننده، که سهمیه ها و تعرفه ها را وضع می کردند، تنظیم می شد؛ اما از دهه ۱۹۸۰، به دلیل حمایت از تولیدکنندگان و جلوگیری از انتقال تولید منسوجات و پوشاک از کشورهایی با دستمزد بالا به کشورهایی با دستمزد کم، به تدریج کنار گذاشته شد و به جای آن، سازمان نظارت جهانی و سایر نهادهای نظارتی بین المللی، با رویکرد تجارت آزاد جایگزین شد.
تولید و فروش انواع اکسسوری های همراه لباس، مثل کیف، کفش، لباس زیر و غیره، هر چند جز صنعت پوشاک نیستند، از اجزای اساسی در صنعت مد به حساب می آیند.
همچون پوشاک، این اکسسوری ها نیز در سطوح گران قیمت (مد بالا) و همچنین تولید انبوه و ارزان(سطح پایین مد) وجود دارند. همین طور تولید این اکسسوری ها نیز به نیروی کار با دستمزد کم احتیاج دارد.
در بازار این اکسسوری ها، به ویژه کیف های دستی، تولیدکنندگان درگیر کالاهای تقلبی و کپی با کیفیت های پایین هستند و به این منظور، قوانین مختلفی جهت جلوگیری از تولید این کالاهای تقلبی وضع شده است و طبق قانون و توافق نامه های بین المللی، تجارت این کالاهای کپی و تقلبی غیر قانونی است؛ اما کنترل آن بسیار دشوار است و گاهی کنترل و جلوگیری از کالاهای تقلبی برای برندهای مختلف سالانه صدها میلیون دلار هزینه به جا می گذارد.
۴-خرده فروشی و انواع تبلیغات و بازاریابی
مرحله آخر، مرحله عرضه به بازار و فروش و تبلیغات است؛ زیرا لباس ها و محصولات تولید شده نیاز به فروش دارند و باید به دست مشتری برسند. معمولا خرده فروش ها، سفارش خرید خود را از ۶ ماه قبل به تولید کنندگان می دهند؛ بنابراین اولین کانال فروش، همین خرده فروش ها هستند.
فرایند بازاریابی مد، با هدف کسب سود، فرایند مدیریت جریان کالا از انتخاب محصولات تولید شده تا ارائه محصولات به مشتریان خرده فروش است.
موفقیت در بازاریابی مد، رابطه مستقیم با درک تمایل و نیاز مشتری و پاسخگویی مناسب به این نیازها دارد؛ از این رو، بازاریابان در بازاریابی مد، از رسانه های مختلف برای تبلیغات و بازاریابی استفاده می کنند و از طرفی بازخوردهای مختلف نیز در بازاریابی مد، از طریق همین کانال ها و کانال های فروش دریافت می شود. بازاریابان با ارزیابی این بازخوردها، نظرات، علایق و سلایق مشتریان را مورد سنجش قرار می دهند تا از این طریق بتوانند نیازهای آن ها را پاسخگو باشند.
بازاریابی مد در دو سطح عمده فروشی و خرده فروشی انجام می گیرد.
در سطح عمده فروشی، تولیدکنندگان محصولات خود را به خرده فروش ها، بوتیک ها، فروشگاه های بزرگ و همچنین فروشگاه های آنلاین عرضه می کنند. همچنین، راه اندازی فشن شوها، ارائه کاتالوگ ها و استفاده از نیروی فروش حرفه ای که بتوانند با ارائه نمونه ها، ارتباط خوبی با خرده فروش ها بگیرند، از دیگر روش های بازاریابی مد است که در سطح عمده فروشی انجام می گیرد.
در سطح خرده فروشی، به علت ارتباط مستقیم با مشتریان هدف، بازاریابان در ابتدا به فکر رفع نیاز مشتریان خود هستند. فعالیت هایی همچون خدمات چاپی، بنر، برندینگ روی نام یا کیفیت محصولات، از دیگر کارهای تبلیغاتی است که هم درسطح عمده فروشی و هم درسطح خرده فروشی انجام می گیرد.
طراحی فروشگاه های تجاری، مد و بازاریابی، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. هدف در هر دوی آن ها، جلب و جذب مصرف کنندگان برای خرید محصولات یک شرکت است تا از طریق آن بتواند فروش و سودآوری را به حداکثر برساند.
ورود اینترنت به صنعت مد
در اوایل قرن بیست و یکم و با ورود اینترنت به فروشگاه های خرده فروشی، آن ها با چالش و فرصت های جدیدی رو به رو شدند؛ از جمله توانایی پاسخگویی و ارائه خدمات ۲۴ ساعته به خرید مشتریان و همچنین دسترسی مشتریان روستایی یا ساکن در شهر های دیگر به فروشگاه آنلاین، از جمله فرصت های ورود اینترنت به این صنعت است.
فشن شوها
فشن شوها یکی از جذاب ترین راه های ارائه لباس ها و سایر اکسسوری های مد هستند. این فشن شوها در اواخر قرن نوزدهم، توسط خانه های مد پاریس ابداع شدند که در آن به ارائۀ نمایش خصوصی از آخرین مدها برای مشتریان خود می پرداختند؛ اما در اولیل قرن ۲۰ ، علاوه بر خانه های مد، فروشگاه های بزرگ نیز برای جذب مشتریان خود، اقدام به اجرای این فشن شوها کردند و به همین ترتیب، در اوایل قرن بیست ویکم، این فشن شوها با جزییات بیشتر و می توان گفت که مانند یک اجرای زندۀ تئاتر برگزار شد. جالب است بدانید که محل برگزاری این فشن شوها، محدود به یک محل خاص نبوده ولی وجه اشتراک همه آنها داشتن یک سری مسیرهایی است که مدل ها به راحتی بتوانند در آن قدم بزنند و لباس ها را به نمایش بگذارند.
اجرای این فشن شوها از اوایل قرن ۲۱، دیگر تنها در یک زمان خاص نبود و با توجه به فصول مختلف و کالکشن های جدید از برندهای مختلف و حتی در جاهای مختلف انجام می گیرد. در این فشن شوها اعلب ایده های طراحی شده به نمایش گذاشته می شود البته هدف اصلی در این فشن شوها جذب مشتریان بالقوه برای این نمونه طراحی های دوخته شده است.
ثبت نام دوره حضوری خیاطی
اگر بخواهیم مروری بر فشن شوها داشته باشیم، می توان گفت که اجرای فشن شوها در زمینه تولیدات پوشاک زنانه و مردانه، به صورت جداگانه صورت می گیرد و بیشتر آنها در هفته های مد، در فصل بهار و پاییز برگزار می شود. از جمله مهم ترین این فشن شوها می توان به فشن شوی پاریس، میلان، نیویورک و لندن اشاره کرد.
اما باید بدانید که دامنه برگزاری فشن شوها محدود به این چند کشور نیست و در سطح بین الملل از توکیو تا سائوپائولو، این فشن شو ها برگزار می شوند.
معمولا در این فشن شوها علاوه بر خریداران خرده فروش، عکاسان و خبرنگاران مد نیز حضور دارند تا بتوانند به صورت گسترده فشن شوها را در رسانه های مختلف بازتاب کنند.
رسانه ها و بازاریابی
رسانه ها به عنوان کانال های نمایش تبلیغات، برای بازاریابی مد ضرورت زیادی دارند. از جمله این رسانه ها از گذشته تا کنون می توان به انواع مجلات مد که در اواخر قرن هجدهم در انگستان و فرانسه ایجاد شد، اشاره کرد؛ برای مثال:
La Mode Illustrée، قلمرو بانوی انگلیس و کتاب Goddy’s Lady’s American.
با گسترش فناوری، در اوایل قرن ۲۰ ، عکاسی مد و مجلات مد به شدت رونق پیدا کرد و تبلیغات در مجلات مختلف به عنوان یک ابزار اصلی در بازاریابی شناخته شد.
از دیگر رسانه های تاثیرگذار در صنعت مد و بازاریابی مد می توان به روزنامه های خبری سینما و ظهور تلویزیون نام برد که این امکان را به وجود آورد که مردم در سراسر جهان بتوانند این فشن شوها را مشاهده کنند و حتی از لباس های افراد مشهور تقلید، و آن را وارد مد جامعه خود کنند.
امروزه نیز با گسترش اینترنت، رسانه های مختلفی از این بستر ایجاد شده است، از انواع وبلاگ ها گرفته تا سوشال مدیاهای مختلف که در کمترین زمان به انتشار انواع مد در صنعت مد می پردازند.
مد جهانی
یک نسخه ساده از لباس های غربی که شامل تی شرت، شلوار یا دامن است را می توان به عنوان یک مد جهانی که در بیشتر نقاط جهان از آن استفاده می شود نام برد؛ اما فرهنگ ها و هنجارهای هر جامعه نیز در صنعت مد آن بسیار تاثیرگذار است.
جالب است بدانید که پوشش حجاب نیز از عرصه صنعت مد عقب نمانده و با وجود تعداد زیادی از زنان محجبه در سراسر جهان، در اوایل قرن ۲۱ ، طراحان مسلمان و غیر مسلمان، به طراحی سبک های مختلف لباس در صنعت مد پرداخته اند و تعداد بسیار زیادی از وبلاگ های مد به انتشار انواع سبک های حجاب برای مسلمانان ایجاد شده است؛ بنابراین، امروزه صنعت مد محدود به یک قشر خاص نیست و افراد در سراسر جهان می توانند از آن استفاده کنند.
سیستم مد
سیستم مد شامل بخش های مختلفی است که صنعت مد، تنها بخشی از این سیستم است. در این سیستم، بخش های مختلف هنر، صنعت مد، تولید و مصرف، جای دارد؛ همچنین سیستم مد تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون تنوع و تازگی، وقایع و رخدادهای تاریخی، اقتصادی، سیاسی، تفکرات و ایده های طراحان مد و لباس، تغییرات در سبک زندگی افراد ، موسیقی و هنر، وجود افراد تاثیرگذار بر جامعه و …، وجود دارد.
نکته ای که در رابطه با سیستم مد باید بدانید اینکه این سیستم و به خصوص صنعت مد، با تنوع و همچنین انعطاف پذیری و تاثیرپذیری به رشد خود ادامه می دهد تا از این طریق بتواند مصرف کنندگان و مخاطبان خود را راضی نگه دارد
