سولانا چیست؟ معرفی شبکه و ارز دیجیتال SOL
سولانا (Solana) یک شبکه بلاک چینی و دارای یک ارز دیجیتال بومی به‌نام سول با نماد SOL است که از آن برای پرداخت کارمزد تراکنش‌های رمز ارزی و فعالیت در این اکوسیستم استفاده می‌شود. این پروژه از زمان راه‌اندازی در سال 2017 تا کنون، به دلیل سازگاری با قابلیت توسعه قرارداد هوشمند به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های توسعه‌دهندگان برای ساخت اپلیکیشن‌های غیر متمرکز (DApp) تبدیل شده است و رقیب جدی دیگر بلاک چین‌های دارای ویژگی برنامه‌نویسی نظیر اتریوم و کاردانو محسوب می‌شود. در ادامه به معرفی چیستی، نحوه کار، کیف پول ها، کاربرد، تاریخچه، سازندگان و موارد بسیار دیگر در شبکه سولانا می‌پردازیم.
معرفی سولانا
سولانا یک پروژه بلاک چینی متن باز نسل سوم بسیار کارا برای ارائه راه‌حل‌های امور مالی غیر متمرکز است که با هدف تسهیل ساخت قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیر متمرکز طراحی شده است. این پروژه از طیف گسترده‌ای از پلتفرم‌های دیفای و همچنین بازارهای خرید و فروش توکن غیرمثلی (NFT) پشتیبانی می‌کند.
هدف سولانا حل مشکل سه‌گانه بلاک چین یعنی تمرکززدایی، امنیت و مقیاس‌پذیری است که اولین بار توسط خالق اتریوم، ویتالیک بوترین، مطرح شد. این سه‌گانه در واقع چالش‌های اصلی توسعه‌دهندگان هنگام طراحی یک شبکه بلاک چینی هستند. به باور بسیاری از افراد، بلاک چین‌ها به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که توسعه‌دهندگان را به فدا کردن یکی از این جنبه‌ها وادار می‌کنند.
شبکه رمز ارزی سولانا با ارائه یک مکانیزم هیبرید و دوگانه منحصربه‌فرد از اثبات سهام (PoS) و اثبات تاریخچه (PoH)، تا حدودی با به‌خطر انداختن تمرکززدایی، امنیت و سرعت پردازش تراکنش‌های ارز دیجیتال SOL را به حداکثر رسانده است.
در کل، بلاک چین‌ها بسته به تعداد تراکنش‌های قابل پردازش در ثانیه (TPS) دارای مقیاس پذیری بالاتری هستند. اما در شبکه‌های غیرمتمرکز، اختلافات زمانی و توان عملیاتی بالاتر باعث کند شدن آن‌ها می‌شود، به این معنا که تعداد نودهای بیشتری برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها وجود خواهد داشت و تایم‌استمپ‌ها (مهر زمانی تراکنش‌ها) زمان بیشتری می‌گیرند.
به‌طور خلاصه، طراحی شبکه ارز دیجیتال Solana این مشکل را با انتخاب یک نود رهبر بر اساس مکانیزم اثبات سهام که پیام‌ها را بین گره‌ها مرتب می‌سازد، حل می‌کند. بنابراین، شبکه سولانا بدون وجود یک منبع متمرکز، با کاهش بار کاری باعث افزایش توان عملیاتی می‌شود.
تاریخچه پیدایش سولانا و سازندگان رمز ارز SOL
آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko) یکی از مدیران ارشد تیم مهندسی شرکت چند ملیتی آمریکایی Qualcomm بود. مدتی بعد، وی به‌عنوان مهندس نرم‌افزار به شرکت Dropbox پیوست و نهایتا برای ساخت سولانا که ابتدا Loom نام داشت، این پروژه را ترک کرد.
شبکه سولانا در سال 2017 و طی دوران محبوبیت شدید عرضه اولیه سکه (ICO) آغاز به‌کار کرد و توانست در مرحله اولیه تامین سرمایه خود، 25 میلیون دلار جمع‌آوری کند. اولین ماموریت این پروژه پرداختن به زمان رسیدن به اجماع در شبکه‌هایی نظیر بیت کوین و اتریوم بود که منجر به استفاده از الگوریتم اجماع اثبات تاریخچه در آن شد.
یک سال بعد، آقای یاکوونکو همکار سابق خود در شرکت Qualcomm به‌نام گرگ فیتزجرالد (Greg Fitzgerald) را برای کدنویسی شبکه سولانا به‌زبان برنامه‌نویسی راست (Rust) به‌عنوان مهندس اصلی استخدام کرد. وایت پیپر رسمی و شبکه آزمایشی رمز ارز Solana در فوریه 2018 (بهمن 96) منتشر شدند و پس از گذراندن چند تست‌نت، شبکه آزمایشی نهایی در سال 2020 عرضه شد.
در مارس 2020 (فروردین 98) و پس از استخدام چند تن دیگر از کارمندان سابق شرکت Qualcomm از جمله استفن اکریج (Stephen Akridge)، نسخه بتای شبکه اصلی سولانا راه‌اندازی شد. در زمان فروش عمومی در مارس 2020، قیمت SOLمعادل 0.22 دلار تعیین شد و طی آن 8 میلیون واحد کوین معادل 1.6 عرضه کل 500 میلیون واحدی آن به فروش رسید.
شبکه ارز دیجیتال Solana چگونه کار می کند؟
سولانا از یک الگوریتم هشینگ امن 256 بیتی به‌نام SHA-256 استفاده می‌کند. این شبکه با نمونه‌برداری دوره‌ای از تعداد و هش‌های SHA-256، بر اساس هش‌های داخل یک واحد پردازش مرکزی به تهیه داده‌های لحظه‌ای و ریل‌تایم می‌پردازد.
اعتبارسنج‌های ارز دیجیتال SOL برای ثبت یک داده خاص ساخته‌شده پیش از تولید یک ایندکس هش خاص، از توالی این هش‌ها استفاده می‌کنند. مهر زمانی تراکنش‌ها نیز پس از ورود این داده خاص ساخته می‌شود. حال برای دستیابی به TPS و زمان ساخت بالای بلاک در سولانا، تمام نودهای شبکه به‌جای منتظر ماندن جهت اعتبارسنجی تراکنش‌ها توسط دیگر ولیدیتورها، باید برای پیگیری وقایع یک ساعت رمزنگاری داشته باشند که این کار از طریق راه‌حلی به‌نام الگوریتم اثبات تاریخچه صورت می‌گیرد.
امنیت شبکه سولانا چگونه تامین می‌شود؟
عنصر اصلی پروتکل رمز ارزی سولانا الگوریتم اثبات تاریخچه (Proof of History) است. اثبات تاریخچه یک ساعت پیش‌اجماع برای بلاک چین سولانا است که امکان کسب اجماع به‌موقع و دنباله‌ای از تراکنش‌ها را برای این شبکه فراهم می‌کند.
در واقع PoH دنباله‌ای از محاسبات است که یک سابقه دیجیتال از رویدادهای اتفاق‌افتاده روی شبکه در هر زمانی را ثبت و امکان تایید آن را ممکن می‌سازد. در نتیجه، نودها نیازی به فعالیت هماهنگ با کل شبکه ندارند و می‌توانند مطابق این ساعت اجماع حرکت کرده و بار تراکنشی را شدیدا کاهش دهند.
اثبات تاریخچه در سولانا مبتنی بر مکانیزم اثبات سهام نمایندگی شده (DPoS) است که برای رسیدن به اجماع در این شبکه ارز دیجیتال، از یک نسخه بهینه‌شده از پروتکل تحمل خطای بیزانس عملی (Pracrical Byzantine Fault Tolerance) به‌نام الگوریتم تحمل خطای بیزانس تاور (Tower BFT) استفاده می‌کند. تحمل خطای بیزانس تاور اجرا و امنیت شبکه را تامین کرده و نقش یک ابزار مضاعف برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها را بر عهده دارد.
علاوه بر این، PoH یک تابع تاخیر قابل تایید (Verifiable Delay Function) یا به‌طور خلاصه VDF با فرکانس بالا محسوب می‌شود. VDF یک تابع سه‌گانه شامل راه‌اندازی، ارزیابی و تایید است که خروجی منحصربه‌فرد و قابل اعتمادی تولید می‌کند. این تابع با اثبات اینکه تولیدکنندگان بلاک‌ها مدت زمان کافی را برای ادامه کار شبکه منتظر مانده‌اند، باعث حفظ نظم در بلاک چین می‌شود.
ویژگی های اصلی شبکه بلاک چینی سولانا چیست؟
تا اینجا درباره مهمترین عناصر شبکه رمز ارزی Solana یعنی اثبات تاریخچه و تحمل خطای بیزانس تاور صحبت کردیم. اما مهمترین عواملی که باعث محبوبیت شبکه پشتیبان رمز ارز SOL می‌شوند به منحصربه‌فردی ویژگی‌های آن برمی‌گردد که شامل موارد زیر هستند:
توربین (Turbine): توربین یک پروتکل تکثیر در شبکه ارز دیجیتال سولانا است که از انتقال ساده‌تر داده به نودهای بلاک چین پشتیبانی می‌کند. این پرورتکل با شکستن داده‌ها به بسته‌های کوچکتر باعث دستیابی به انتقال کارآمد داده می‌شود. در نتیجه، بلاک چین Solana به‌راحتی می‌تواند نگرانی‌های مربوط به پهنای باند را در کنار افزایش ظرفیت کلی برای تسویه سریع‌تر تراکنش‌ها، برطرف کند.
گالف استریم (Gulf Stream): یکی دیگر از ویژگی‌ها منحصربه‌فرد در طراحی پلتفرم بلاک چینی ارز دیجیتال SOL، گالف استریم نام دارد. گالف استریم همان ممپول (Mempool یا استخر حافظه) سولانا است که تراکنش‌های جدید را پیش از تسویه سری قبلی تراکنش‌ها به نودهای اعتبارسنجی ارسال می‌کند و باعث به‌حداکثر رساندن سرعت و ظرفیت اعتبارسنجی تراکنش‌ها می‌شود. در نتیجه، ولیدیتورها پیش از رسیدن زمان مقرر می‌توانند از اجرای تراکنش‌ها مطمئن شده و زمان اعتبارسنجی را کاهش دهند. گالف استریم با تضمین TPS 50,000، مسئول مهمترین ویژگی شبکه ارز دیجیتال سولانا یعنی سرعت است.
سی‌لول (Sealevel): سی‌لول قابلیت مهم دیگری در نوآوری شبکه ارز دیجیتال Solana است. سی‌لول یک موتور پردازش تراکنش فوق موازی‌سازی‌شده است که برای مقیاس پذیری افقی در کارت‌های گرافیک و حافظه‌های SSD به‌کار می‌رود. سی‌لول در واقع یک ماشین مجازی است که باعث موازی‌سازی زمان اجرای قراردادهای هوشمند می‌شود. این ماشین مجازی صرفا تراکنش‌ها را زمان‌بندی می‌کند و به انجام شخصی آن‌ها نمی‌پردازد، بلکه در عوض با استفاده از یک بایت‌کد به‌نام Berkeley Packet Filter، مسئولیت انجام آن‌ها را به یک سخت‌افزار می‌سپارد.
پایپ‌لاین (Pipeline): پایپ‌لاین در شبکه SQL یک واحد پردازنده تراکنش است که برای بهینه‌سازی اعتبارسنجی‌ها به‌کار می‌رود. این فرآیند شامل تخصیص جریانی از داده‌های ورودی به عناصر سخت افزاری مختلف است. در نتیجه، این مکانیزم می‌تواند از اعتبارسنجی‌های سریع‌تر و تکثیر اطلاعات تراکنش‌ها از طریق نودهای مختلف در شبکه پشتیبانی کند.
کلاودبرک (Cloudbreak): کلاودبرک پایگاه داده حساب‌های بلاک چین رمز ارزی سولانا است که به‌صورت افقی مقیاس پذیر شده است. این دیتابیس باعث دستیابی به سطوح مطلوب مقیاس پذیری در شبکه SQL می‌شود. کلاودبرک که اساسا یک ساختار داده است، گزینه مناسبی برای خواندن و نوشتن همزمان در کل شبکه محسوب می‌شود.
آرشیوگرها (Archivers): آرکایورها یا آرشیوگرها یکی دیگر از ویژگی‌های نوآورانه شبکه رمز ارزی Solana هستند. شما می‌توانید از آرکایورها به‌عنوان انبار دفتر کل توزیع‌شده استفاده کنید که در آن داده‌های حاصل از ولیدیتورها به شبکه‌ای از نودها سپرده می‌شوند. این گره‌ها یا آرشیوگرها سبک بوده و برای تضمین درستی داده‌ها، مشمول ممیزی هستند.
کاربردهای شبکه ارز دیجیتال Solana
حال سوال بسیاری از کاربران این است که با همه این قابلیت‌ها، کاربرد شبکه سولانا چیست؟ همانطور که گفتیم، سولانا یک بلاک چین متن باز است، به این معنا که توسعه‌دهندگان می‌توانند برای کاربردهای مختلفی از آن استفاده نمایند. از جمله کاربردهای این اکوسیستم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مینت، فروش و معامله توکن‌های NFT
توسعه پلتفرم‌های دیفای نظیر صرافی‌های غیر متمرکز
ساخت بازی‌های بلاک چینی از جمله بازی‌های وب3
علاوه بر این، سولانا با شرکت‌های نام‌آشنای بزرگی همچون FTX و Lightspeed همکاری داشته است که در صورت ادامه این روند، کاربردهای این شبکه و همچنین رمز ارز آن را افزایش خواهد داد.
یکی از جذاب‌ترین توسعه‌های این اکوسیستم، چارچوب پرداخت ارز دیجیتال Solana Pay بوده که استفاده از آن برای همگان رایگان است. این پلتفرم قابلیت دریافت مستقیم پرداخت مشتریان از طریق شبکه رمز ارزی Solana را برای فروشندگان مهیا کرده است. کسب و کارها با استفاده از سولانا قادر به حذف کارمزدهای بالای پردازش پرداخت‌ها هستند.
ارز دیجیتال SOL چیست؟
کوین SOL رمز ارز بومی سولانا است که نقش مهمی را در حفظ عملیات این اکوسیستم ایفا می‌کند. همانطور که گفتیم، سولانا برای تامین امنیت شبکه، اعتبارسنجی تراکنش‌ها و توزیع رمز ارزهای جدید SOL از الگوریتم اثبات سهام نمایندگی شده بهره می‌برد که هر کسی برای مشارکت در فعالیت‌ها و کسب پاداش، به کوین SOL نیاز دارد.
برای این کار، شرکت‌کنندگان جهت تبدیل شدن به یک نود اعتبارسنج و همچنین مشارکت در حاکمیت، باید رمز ارز Solana خود را تحت فرآیندی به‌نام «استیکینگ (Staking)» در شبکه قفل کنند. همچنین هولدرهای ارز دیجیتال SOL می‌توانند نمایندگی رمز ارزهای خود را به یک ولیدیتور دیگر اعطا یا اصطلاحا دلگیت (Delegate) کرده و با تبدیل شدن به دلگیتور (Delegator)، در ازای فعالیت آن‌ها پاداش اعتبارسنجی و ساخت بلاک‌های جدید را دریافت نمایند.
بنابراین شبکه ارز دیجیتال سولانا بر اساس مقدار کوین‌های استیک‌شده، نرخ تورم تعیین‌شده و پیچیدگی و مقدار تراکنش‌های روی بلاک چین، به هر دوی ولیدیتورها و دلگیتورها بخشی از ارزهای تولیدشده جدید را به‌همراه کارمزد تراکنش‌ها پاداش می‌دهد.
علاوه بر این‌ها، هولدرهای ارز دیجیتال Solana می‌توانند به مجموعه‌ای از محصولات ساخته‌شده روی این شبکه دسترسی داشته باشند. مشابه اتریوم، سولانا نیز اجازه ساخت قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را به توسعه‌دهندگان می‌دهد. از جمله این برنامه‌ها می‌توان صرافی غیر متمرکز Serum و بازارساز خودکار فراهم‌کننده نقدینگی برای این اکوسیستم به‌نام Raydium را نام برد.
آیا رمز ارز قابل استخراج است؟
همانطور که احتمالا تا اینجای مطلب متوجه شدید، سولانا برخلاف دیگر شبکه‌های بلاک چینی مانند بیت کوین، دوج کوین و دیگر موارد که از ماینینگ مبتنی بر الگوریتم اثبات کار و تجهیزات تخصصی نظیر اسیک ماینر برای ساخت بلاک‌های جدید استفاده می‌کنند، قابل استخراج نیست.
در شبکه رمز ارزی سولانا به دلیل استفاده از الگوریتم اثبات سهام نمایندگی شده، هولدرها رمز ارزهای SOL خود را در شبکه استیک کرده و می‌توانند در فرآیند اعتبارسنجی، ساخت بلاک‌های جدید و دریافت پاداش شرکت کنند. علاوه بر این، امکان واگذاری نمایندگی رمز ارزهای تحت مالکیت به دیگر ولیدیتورها و دریافت بخشی از پاداش اعتبارسنجی تراکنش‌ها از طرف دیگران نیز وجود دارد.
چه تعداد ارز دیجیتال SOL شبکه سولانا در گردش است؟
به استناد وب سایت CoinMarketCap، در حال حاضر از عرضه کل 539,126,613 واحدی سولانا، 371,196,924 واحد آن در گردش است. در ابتدای آغاز به‌کار رمز ارز Solana، عرضه کل (Total Supply) 500 میلیون واحدی و عرضه حداکثری (Max Supply) نامشخص بدون هاردکپ برای آن تعیین شده بود که نحوه توزیع آن به صورت زیر است:
12.79 درصد برای تیم
10.46 درصد برای بنیاد سولانا
12.92 درصد برای فروش تامین سرمایه
16.23 درصد برای عرضه اولیه سید (Seed Sale)
باقی برای فروش خصوصی و عمومی
سولانا لبز در اولین ICO خود 25 میلیون دلار جمع‌آوری کرد و در فروش خصوصی توکن خود توانست 314 میلیون دلار دیگر از سوی شرکت‌هایی از جمله اندریسن هورویتز (Andreesen Horowitz)، آلامدا ریسرچ (Alameda Research) و پارافای کپیتال (ParaFi Capital) دریافت کند.
نرخ تورم رمز ارز SOL در حال حاضر 8 درصد است، به این معنا که با گذر زمان عرضه کل رمز ارزهای سولانا می‌تواند افزایش یابد. اما قرار است این مقدار با کاهش 15 درصدی سالانه، نهایتا در سال 2031 به نرخ تورم ثابت و بلند مدت 1.5 درصدی خود برسد. برای جلوگیری از تورمی شدن بیش از حد سولانا، این شبکه هم‌اکنون نیمی از کارمزد تراکنش‌ها را می‌سوزاند، به این معنا که حجم بالاتر تراکنش‌ها سرعت رشد عرضه در گردش را کندتر خواهد کرد.
کیف پول های ارز دیجیتال شبکه Solana
همانطور که مشخص است، سولانا شبکه رسمی خود را دارد. با این وجود امروزه با توسعه شبکه‌های دیگری نظیر بایننس اسمارت چین با استاندارد BEP20، نسخه مشابه رمز ارز Solana روی آن نیز ساخته شده است. بنابراین برای خرید سولانا و نگهداری امن آن، به یک کیف پول ارز دیجیتال سازگار و پشتیبان شبکه مربوط به آن نیاز دارید. بنابراین هنگام خرید و فروش به شبکه انتخابی و همچنین آدرس والت دقت کنید.
امروزه والت‌های رمز ارزی مختلفی از هر دوی شبکه رسمی و همچنین بایننس اسمارت چین پشتیبانی می‌کنند که به دو دسته کلی سرد و گرم تبدیل می‌شوند. هر کدام از این نوع ولت‌ها دارای ویژگی‌های خاصی هستند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
والت های سرد ارز دیجیتال SOL
کیف پول های سرد شامل دو گروه سخت افزاری و کاغذی هستند. والت سخت افزاری شبیه به یک دستگاه USB است که کلیدهای خصوصی را در یک حافظه امن و غیرقابل اتصال به اینترنت نگهداری می‌کند. به همین خاطر، کیف پول‌های سخت افزاری بیشترین امنیت را بین انواع ولت‌های کریپتویی دارا هستند. برای استفاده از والت‌های سخت‌افزاری باید آن‌ها را به کامپیوتر یا گوشی موبایل خود متصل کنید.
کیف پول کاغذی یا پیپر والت (Paper Wallet) نیز نوع دیگری والت سرد است که کلید خصوصی و عمومی مختص یک رمز ارز را تولید کرده و شما می‌توانید آن را روی یک تکه کاغذ پرینت کنید.
از جمله بهترین کیف پول‌های سخت افزاری پشتیبان ذخیره‌سازی ارز دیجیتال Solana می‌توان لجر نانو اس (Ledger Nano S) و لجر نانو ایکس (Ledger Nano X) را نام برد.
کیف پول های گرم ارز دیجیتال سولانا
کیف پول گرم یک برنامه نرم افزاری است که کلیدهای خصوصی را در خود دستگاه ذخیره می‌کند. والت‌های موبایل، دسکتاپ، آنلاین، افزونه مرورگر، تحت وب و ولت صرافی‌ها نظیر کیف پول اختصاصی صرافی رمز ارز بیت24 همگی در این دسته قرار می‌گیرند.
از آنجایی که این نرم افزارها به اینترنت متصل می‌شوند، نسبت به نوع سخت افزاری امنیت کمتری دارند. اما این به‌معنای همیشه در خطر بودن دارایی‌های شما نیست، بلکه به این معناست که خودتان مسئول تامین امنیت و عدم افشای کلید خصوصی و عبارت بازیابی و عدم نگهداری آن به‌صورت آنلاین روی دستگاه متصل به اینترنت هستید.
از جمله محبوب‌ترین کیف پول‌های نرم افزاری برای نگهداری رمز ارز SOL می‌توان تراست والت، اتمیک والت و اگزودوس را نام برد. علاوه بر این، بنیاد سولانا دو کیف پول اختصاصی به‌نام فانتوم (Phantom) و سول فلر (Solflare) را نیز توسعه داده است که قابلیت‌های انحصاری برای شبکه این ارز دیجیتال به‌همراه دارند.
